Næstum 100% rugl frétt í Fréttablaðinu

Flesta daga rekst ég á lélegar fréttir, þær er að finna reglulega á öllum miðlum. Stundum er þetta mat manns á fréttunum byggt á huglægum þáttum eins og að viðfangsefnið sé "ekki frétt" eða að frétt sé einfaldlega illa skrifuð, ill skiljanleg. Svo eru það þessar vondu frétt þegar fréttamaður er að fjalla um eitthvað sem hann hefur ekkert skynbragð á og ruglar hugtökum út í eitt. Þetta sést oft þegar verið er að þýða greinar úr öðrum tungumálum.  Svo er það hrikalega pínlegt þegar fjölmiðlar birta fréttatilkynningar hverskonar sem fréttir - umhugsunar- og gagnrýnilaust! 

 

Dæmi um afskaplega óvönduð vinnubrögð er að finna í Fréttablaðinu í dag á bls.  4 undir eftirfarandi fyrirsögn:

 

Það fyrsta sem ég skynjaði var að rannsóknarblaðamaðurinn ætlaði sér að að gera mikið úr málinu Fyrirsögnin átti að vera sláandi. Hið ósagða átti að vera öskrandi OKUR.  Í mín huga er 40% álagning reyndar sláandi.

 

Lítil þá. 

 

Tilfinningaleysi fyrir viðfangsefninu blasir sumsé við strax í fyrirsögninni, en ruglið heldur áfram, síðar segir í fréttinni:  "Samkvæmt upplýsingum frá Levi‘s búðinni er innkaupsverð á gallabuxunum um fjörutíu prósent af útsöluverði verslunarinnar, sem er 9.990 krónur. Innkaupsverðið, sem innifelur flutningskostnað, er því rétt tæpar 4.000 krónur á hverjar buxur.

Á innkaupsverðið leggst síðan 15 prósenta tollur, og 24,5 prósenta virðisaukaskattur ofan á það. Þá er innkaupsverð, eftir toll og skatt, orðið 5.727 krónur. Þær 4.263 krónur sem eftir standa eru álagning verslunarinnar"

 

Dæmalaust rugl.

 

Ef upplýst er að innkaupsverð sé 40% af útsöluverði þá þýðir það ekki að álagning sé 40%. Ætli það láti ekki nærri að álagning sé um 75%. Framlegðarstig er hins vegar nærri 40%. Þetta rugl setur mig svo í þá stellingu að ég efast um að eitthvað sé að marka þessa frétt.

 

Blaðamaður sem er að skrifa um verðlag og verðlagningu, en ber lítið skynbragð á helstu hugtök, þarf ekki að vera skrifa flókna grein til þess að klúðra málinu. Þessi blaðamaður ruglar saman álagningu og framlegðarstigi, skilur ekki virðisaukaskatt, hefur að því er virðist ekkert skynbragð á það hvað sé mikið eða lítið í þessu sambandi.  Síðan er það pirrandi að blaðamaður skuli ekki (ekki sjáanlega) gera tilraun til þess að afla sér upplýsinga um hvort að það sé rétt og/eða eðlilegt að að innkaupsverð (CIF) á brókunum sé um 4.000 krónur.  Kannski er það mikið lægra!

 

Ég tek það fram að ég hef enga hugmynd um hvert það er, en mig grunar að álagning á fatnaði í íslenskum verslunum sé að jafnaði nærri 200% en 40%. Eins grunar mig að erfitt sé að fá "merkja" gallabuxur undir 10þúsund krónum. Þar sem ég er ekki fréttamaður leyfist mér að birta hér grun minn án þess að færa fyrir því nokkur rök.

 

Dæmið hefði átt að líta út eitthvað á þessa vegu: (Innkaupsverð + flutningur) * tollur% * álagninga% * vsk%  eða  3987 * 1,15 * 1,75 * 1,245 = 9.990

 

Rétt er að skilgreina innkaupsverð sem það verð sem varan er keypt á.

Kostnaðarverð (flutningur, tollar, önnur opinbergjöld) er síðan það verð sem varan stendur á hjá söluaðila (á hverju stigi, virðiskeðjunnar). Þetta þýðir að kostnaðarverð getur verið það sama og innkaupsverð.

Álagning er síðan sú upphæð sem er lögð ofan á kostnaðarverið svo úr verður söluverð án VSK. Rétt er það að álagningin er hér sama og framlegð, eða sú upphæð sem verður eftir hjá söluaðila. En framlegðarstig er síðan hversu stór hluti þessi tala er sem hlutfall af söluverðinu.

Ofan á þetta kemur síðan 24,5% virðisaukaskattur (þeim VSK sem greiddur er við innflutning á ekkert að flækja inn í þetta dæmi). Rétt er í svona saman burði að hafa í huga að VSK getur verið mismunandi á milli landa.