Innan seilingar

Ég get tekið undir flest sjónarmið Bjarna Benediktssonar og Illuga Gunnarssonar sem þeir setja fram í grein sinni um stöðu íslenska fjármálamarkaðarins sem birt er á miðopnu Morgunblaðsins í morgun.

Sérstaklega er auðvelta að vera samferða þeim í hugmyndum er lúta að almennum skilyrðum fyrir rekstri fjármálafyrirtækja; það á að vera stöðugt viðfangsefni stjórnvalda að hlúa að öllum rekstri í landinu. Það er engin önnur leið til til þess að tryggja velferð og velmegun þjóðarinnar. Svo einfalt er það.

Hvað vanda bankana áhrærir þá er auðvelt er að taka undir megin niðurstöðu þeirra, en hana má m.a. finna í þessum orðum: „En fyrst og fremst eru það bankarnir sjálfir sem verða að sýna frumkvæði við að leysa þann vanda sem að þeim steðjar. Bankarnir hljóta nú að leita allra leiða til að ávinna sér traust markaðarins að nýju.”

Það er líka auðvelt að taka undir umvöndunar skilaboð þeirra til fjármálamarkaðarins, þó hefði ég viljað sjá þá kveða fastar að. Þeir segja að það sé „margt sem bendir til” að íslensk fjármálafyrirtæki hafi farið „helst til geyst” um gleðinnar dyr. Það er ekkert „margt” og ekkert „helst til”, það er flest ef ekki allt og alltof geyst var farið; það þarf ekkert ef í þessa umræðu.

Þegar rætt er um að styðja við bakið á fjármálageiranum þá verður það að vera skýlaus krafa að bankarnir og fjármálafyrirtæki almennt taki sig saman í andlitinu og fari að hegða sér eins og gert er í raunheimi okkar hinna, en ekki í þeim sjálfskapaða sýndarveruleika sem þeir hafa búið sér. Þeir verða að auka ráðdeild og raunsæi í rekstri.

Á sínum tíma reyndi núverandi seðlabankastjóri að veita viðnám þegar honum þótti sýnt að menn væru að opna dyrnar að þessu sýndarveruleika. Það viðnám var því miður ekki nægt.

Bankamenn geta og hafa bent á að íslenskir bankar eru með lægsta kostnaðarhlutfall evrópskra banka (sbr. þessa frétt á mbl.is) og því ekki hægt að tala um órásíu eða bruðl að þeirra hálfu. Er þá sú tilfinning sem virðist algeng, ef ekki algild, á meðal almennings röng að bankarnir séu að spreða seðlum í allar áttir í gáskafullu gjálífis bruni? Kannski á misskilningi byggð? Eru sögurnar af veislunum, gjöfunum, öllum ferðunum (fótbolta, golf, veiði, ráðstefnur, sýningar og allt á fyrstafarrými) og fréttirnar af ofurlaunum, kaupréttasamningum, starfslokasamningum og ráðningarbónusum allt saman vitleysa og ýkjusögur - eða er það kannski siður banka Evrópu að vinna svona? Og okkar menn bara góðir í samanburði! 

Hvort heldur sem er, þá felst í þessu glimrandi tækifæri; „low hanging fruit” er það kallað þegar menn geta bætt sig án verulegra áttaka. Kannski rétt að teygja sig. Krafa er um að þessi borðliggjandi tækifæri verði nýtt - svo er að sjá að nýkjörinn stjórnarformaður Glitnis sé þessu sammála, bæði byrjaði hann á að lækka laun stjórnar (sem mér fannst reyndar hálf-aumt) og í hádegisviðtali á Stöð2 áðan sagði hann að skorið yrði niður á sem flestum sviðum, aukið aðhald væri í forgangi. Forstjóri bankans tekur undir og helmingar laun sín, áður hafði stjórnarformaður FL Group viðurkennt að þar á bæ hefðu menn bruðlað. Svo um munar.

Tal og aðgerðir þessara manna benda til þess að tilfinning almennings hafi verið rétt - í þessu felst viðurkenning á að menn hafi verið á rangri leið. Nú er bara að sjá hvort að aðrir sem eru í svipaðri stöðu í fjármálageiranum fari ekki að fordæmi þeirra. Svari kalli.

Eftir því yrði tekið, víðar en á Íslandi. 

Annars koma þeir Bjarni og Illugi víða við í leit sinni að lausn þess vanda sem blasir við íslensku bönkunum og snerta á eftir eftirfarandi málum í það minnsta:

• Fjármálaeftirlitið - efla það
• Skortsölur og gnægðarkaup - setja lög/reglur um
• Sértryggð skuldabréf - flýta samþykki fyrirliggjandi lagafrumvarps
• Íbúðarlánasjóður - færa almenna starfsemi hans út á markaðinn
• Samráðsgrundvöllur - milli háttsetra embættismanna og fjármálamanna
• Rannsóknarmiðstöð í efnahags og fjármálafræðum
• Upplýsingaflæði - að bankar verði duglegri að segja sína sögu (sannasta)
• Samstarf á milli banka
• Seðlabanki, breyt hlutvert (fjármálakreppu vörn í stað verðbólgu aðhalds)
• Sparisjóðir, fá að gera pappíra sína veðtæka
• Seðlabanki, efla gjaldeyrisforða
• ESB - ótímabært

Ég get tekið undir flestar hugmyndir þeirra, en vara þó við að menn fari að eyða fjármunum í að efla báknið (Fjármálaeftirlitið, rannsóknarstöðin).

Skortsala; það fer hrollur um mig þegar ég sé eða heyri eitthvað sem tengist „flóknum fjármálavörum” - það er vegna þeirra sem við erum þar sem við erum í dag. Þannig að já í guðanna bænum klárum lög um þetta EFME (e. ASAP). 

Lög um sértryggingu skuldabréfa er gott mál - EFME'a þeim í gegnum þingið.

Ég vil sjá almenna starfsemi íbúðarlánasjóðs fara í annan farveg; fyrst þurfa þó bankarnir að sannfæra okkur um að þeim sé treystandi.   

Fatta ekki hverju á að ná fram með skipulögðu fundarhaldi háttsetra embættismanna og fjármálafólks.

Bankar verða auðvita bara sjálfir að taka sig á hvað varðar upplýsingagjöf - þeir ættu að hafa lært það núna að það er þeim fyrir bestu. Verða síðan auðvita að gæta sín á því að hafa helst ekki annað en gott að segja. Sannast sagna.

Samstarf banka - sjúr eins lengi og það er innan ramma laga og velsæmis? Já siðferði skiptir máli.

Breyta áherslum í hlutverki Seðlabankans (tímabundið), það er í lagi en þá verður líka að slökkva á verðtryggingu lána samhliða. Mér finnst verulega skorta á það að mínir menn, þingmenn Sjálfstæðisflokksins, skuli ekki einhenda sér í það brýna mál sem afnám verðtryggingar er. Ekkert gerði þessari þjóð jafngott og farsæl lausn á því máli.  

Varðandi aðgengi sparisjóðanna að lánsfé - verðum við ekki að koma einhverskonar lánshæfnismati á þá. Er ekki eðlilegra að gefa eitthvað eftir í matsferlinu frekar en að brjóta regluna sem gilda í dag.

Drögum úr ríkisútgjöldum (Báknið burt!) og setjum þá aura sem sparast m.a. í að auka gjaldeyrissvarasjóðinn.  

En það á ekkert að vera að fikta við að skoða aðild að ESB, ekki núna segja þeir; vegna þess að það myndi ekki skila okkur miklu fyrr en eftir svo og svo mörg ár! Sjá þeir fyrir sér að efling fjármálaeftirlits skili árangri til skamms tíma litið? En hvað með rannsóknarmiðstöðina,  samræðugrundvöllinn, nú eða breytingu á fyrirkomulagi íbúðarlánakerfisins? Ekki það að ég sé viss í afstöðu minni til aðildar að ESB, mér hefur fundist og finnst en skorta á almennilegu og aðgengilegu efni og umræðu um málið. Að þeir sem skilja gangverkið í þessu öllu nái að koma þeim skilningi frá sér á mannamáli. Þannig að fólk geti m.a. svarað spurningu á borð við hvað þýðir þetta fyrir mig? Í framhaldi er ég viss um að fólk ætti auðveldara með að móta sér skoðanir og síðar taka afstöðu. Þjóðin þarf að takast á við þessa spurningu eftir því er kallað, við tökum málið þá af dagskrá ef svo horfir við eða að við einhendum okkur í inngöngu.

„Lögmálið” um samstöðumáttur íslensku þjóðarinnar munn virka á ESB inngöngu eins og annað, ef við sem þjóð kjósum að fara þá leið er ég sannfærður um að hægt væri að klára það dæmi á met tíma.

Nú búum við líka svo vel að eiga mikið af einkar snjöllum bankamönnum sem geta hjálpað okkur með þetta. Eða eru þeir kannski ekkert svo snjallir, hafa þeir kannski bara verið að týna þá ávexti sem hafa hangið hvað lægst fram að þessu?

Var árangur þeirra kannski alla tíð innan seilingar?

Brýnt að grípa strax til aðgerða vegna bankanna

Athugasemdir

[Jóhannes Snævar Haraldsson, 27.2.2008 kl. 21:30]

En hvað finnst okkur svona almennt. Erum við tilbúinn að, segja allt í lagi ok, bara ef þið takið til hjá ykkur núna, þá skulum við fyrirgefa ykkur og borga brúsann. Gleyma öllu sukkinu, afhenda þeim Íbúðalánasjóð, gangast í ábyrgðir fyrir sértryggð skuldabréf og ausa í þá Lífeyrisiðgjöldunum til að redda málunum.

Hvar er þá frjálshyggjan sem þeir sjálfir hafa boðað undanfarin ár. Vildu bara fá að vera í friði fyrir ríkisafskiptum. Gildir hún ekki lengur þegar þeir eru að fara á hausinn?

Það magnaðasta í þessari grein Illuga og Bjarna er það að lesa frá þingmönnum flokksins sem mest hefur varið frjálshyggjuna (ég er ekki að tala um frjálst markaðshagkerfi) að nú eiga stjórnvöld að koma til hjálpar.

Það lá við að ég þyrfti að gá hvort þeir væru nokkuð gengnir í Vinstri Græna.

[Viggó H. Viggósson, 27.2.2008 kl. 22:28]

Nei vitaskuld eigum við ekki bara að rétta bönkunum hina kinnina, en mér finnst sjálfsagt að farið verði í sem flestar aðgerðir sem koma atvinnulífinu í landinu vel. Sértækar aðgerðir fyrir bankana eiga að vera bundnar skilyrðum um einhverskonar yfirbót að þeirra hálfu (framvirkt). Okkur ber svo að vona að þegar við höfum lagað nægilega vel til í regluverkinu hjá okkur að erlendir bankar myndu hafa áhuga á því að tilla hér niður fæti.

Þó ekki væri nema ofurlétt! 

En ég ítreka þetta með verðtrygginguna, við þurfum að koma henni fyrir kattarnef - þar finnst mér mínir menn vera að bregðast. Já og mér leiðist þessi stofnanafnykur sem leggur af hugmyndum þeirra.

Báknið burt.

[Jóhannes Snævar Haraldsson, 27.2.2008 kl. 23:29]

Við erum efalaust ekki á sömu línu í pólitíkinni en mikið get ég tekið undir þetta með erlendu bankana og verðtrygginguna.

Maður verður bara stundum svo argur yfir hegðun þessara aðila undanfarin ár að innarlega í sálinni óskar maður þeim lóðbeint á hausinn. Svo kemur bara í ljós að það gengur ekki upp. Sama hvað maður þverskallast þá verður það bara of dýrkeypt að losna þannig við þá.

Kannski vissu stjórnendurnir alla  tímann að þannig yrði það, þjóðin yrði að koma þeim til bjargar, og þeim því nokkuð frjálst um hegðun.

Ég horfði einu sinni á lélega bandaríska bíómynd um húsmóðir sem komst að því að ef hún skuldaði eina millu í bankanum þá væri það hennar vandamál, en ef hún skuldaði hundrað millur, þá væri það vandamál bankans.

Svona er nú mannlífið.